2014-11-22

Orienta taglibro (8)

13 kaj 14 aŭgusto 2014, en Oĥa kaj Nekrasovka (Pomr vo)

La hieraŭa kaj hodiaŭa tagoj estis la kulmino de nia ĝisnuna vojaĝo, ĉar ni vizitis la vilaĝon Nekrasovka, kie ankoraŭ troviĝas multaj mezaĝaj kaj maljunaj parolantoj de la nivĥa lingvo. Ili parolas la amuran dialekton, kiu do havas ŝancon konserviĝi iom pli longe ol la orient-saĥalena dialekto parolata en Nogliki. En Nekrasovka troviĝas ankaŭ la nivĥa kultura centro Kəxkəx ('cigno') kaj estas eldonata la gazeto Nivx dif ('nivĥa vorto').

Nekrasovka nomiĝas nivĥe Pomr vo, kie vo signifas 'vilaĝo' kaj Pomr estas la nomo de la golfo, ĉe kiu ĝi estas konstruita. Ĝi situas 35 kilometrojn for de nia nuna bazo en Oĥa kaj estas, se mi ne eraras, la plej norda konstante loĝata loko en Saĥaleno, ĉar malpleniĝis la nivĥaj vilaĝoj en la norda Ŝmita Duoninsulo (kaj la norda dialekto de la nivĥa lingvo malaperis kun ili).

De Oĥa al Nekrasovka ni veturis per du aŭtobusetoj. Kiel en la plimulto de la aŭtoj ĉi tie, ilia stirilo estis en la "malĝusta" flanko, dekstre, ĉar ili estis aĉetitaj brokante en Japanio. Kiam du tiaj aŭtoj renkontas sur vilaĝa vojo kaj la stirantoj deziras interbabili, ili unue direktas siajn aŭtojn al la maldekstra flanko de la vojo kaj nur post tio haltas kaj malfermas siajn fenestrojn.

Ni alvenis al Nekrasovka

La vilaĝo konsistas el du partoj: la pli supra, kun novaj multetaĝaj domoj, kaj la malsupra, pli proksime al la maro, kun malnovaj kadukaj domoj.

La malnova parto de Nekrasovka. Fone Pacifiko.
La kultura centro "Kəxkəx" troviĝas en unu apartamento de la novaj domoj, sed ĉar ĝi estas malgranda, oni hieraŭ aranĝis por ni kunvenon kun lokaj nivĥoj en la malnova vilaĝa kunvenejo en la malnova parto de Nekrasovka.
 
La vilaĝa kunvenejo. La hundo havas la nivĥan nomon Ajs 'oro'.
En la kunveno, Janne rakontis en sia flua rusa pri diversaj projektoj celantaj revivigi malgrandajn finn-ugrajn lingvojn en Finnlando kaj Rusio. Li parolis pri lingvaj nestoj por infanoj, pri lingvaj kampadoj, pri la mastro-disĉipla modelo. Nur iom post iom la ĉeestantoj komencis kompreni, ke ni parolas ne pri formala instruado de lingvo kiel en lernejoj, sed pri praktika transdonado de la lingvo en naturaj parolsituacioj. Ankaŭ ĉi tie la homoj ĝis nun fidis ĉefe nur la lernejajn lecionojn kiel transdonilon de la lingvo, kvankam ili devis mem vidi, ke tiuj solaj ne funkcias se la infanoj ne aŭdas la lingvon hejme.

Unu mezaĝa virino rakontis, ke ŝi ja provis lerni paroli la nivĥan helpe de ŝia patrino, kiu ĝin ankoraŭ scipovas, sed la patrino nur mokis ŝian malbonan, ruse influatan prononcon. Ankaŭ pri tio mi legis rilate aliajn lingvojn revivigatajn: la lastaj "malnovaj parolantoj" ne aprobas la klopodojn de la "novaj parolantoj" kaj povas tiumaniere mem kondamni sian lingvon al morto. Do, multaj nivĥoj scias nur unuopajn vortojn de sia lingvo; ili deziras, ke ankaŭ iliaj infanoj lernu tiujn vortojn en la lernejo, sed la fluaj parolantoj nombras en Nekrasovka certe malpli ol cent, eble nur kelkdek – kaj ankaŭ ĉi tie preskaŭ ĉiuj estas virinoj. La ĉefredaktoro de Nivh dif estas viro, sed li ne scipovas mem skribi kaj redakti la nivĥalingvajn partojn de sia gazeto.

Post tiu ĝenerala kunveno ni revenis al "Kəxkəx", kie oni regalis nin per bonega tagmanĝo. Abundis diversaj fiŝoj, kio estas natura ĉe tia marborda popolo. Vera frandaĵo estis la deserto, kie nigraj empetroj estis miksitaj kun sukero kaj fiŝa graso.

La posttagmeza laboro kun informantoj (aŭ lingvaj konsultatoj, kiel la lingvistoj pli kaj pli ofte diras) estis tre fruktodona. Kaj la instruistoj kaj la studentoj estis kontentaj pro la kolektita materialo. La unuan fojon mi aŭdis du nivĥinojn vere paroli inter si nivĥe. "La lasta rifuĝejo de la amura dialekto de la nivĥa lingvo", mi priskribis la vilaĝon en mia Fejsbuka afiŝo vespere en Oĥa, sed efektive mi pensis, ke temas pri la lasta rifuĝejo de la tuta nivĥa lingvo.

Mi kaj Janne survoje inter Oĥa kaj Nekrasovka. Anstataŭ vera arbaro troviĝas nur nanaj pinoj.

Hodiaŭ nia celo estis simple reveturi al Nekrasovka kaj daŭrigi la laboron tie. Tamen, kiam mi iris matenmanĝi, atendis min Katja kaj Juha kun seriozaj mienoj. Unu studentino malsaniĝis nokte, kaj ili devos akompani ŝin al polikliniko. Ili petis min gvidi la hodiaŭan laboron en Nekrasovka. Mi malamas novajn situaciojn, al kiuj mi ne havis okazon prepari min, kaj mi preskaŭ jam komencis listigi pretekstojn, sed tiam mi pensis, ke estas la tempo por mi fine fari ion utilan dum la vojaĝo, kaj eĉ ne estos malfacile kun grupo ĉi tiel kompetenta kaj iniciatema.

Kiam la menditaj busetoj alvenis, mi do kun laŭta klopodemo dividis la grupon en ilin, zorgante, ke apud la ŝoforo en ambaŭ sidu iu kun bona scipovo de la rusa. Survoje al Nekrasovka rompiĝis pneŭmatiko de unu el la busetoj, sed la ŝoforoj ŝanĝis ĝin rapidege (post nur ok minutoj ni denove ekveturis!). En Nekrasovka mi pagis al la ŝoforoj (kvitancojn? ne eblas, ĉar la ŝoforoj ne estis antaŭavertitaj) kaj ni reiris al "Kəxkəx".

Niaj studentoj estis bonegaj: oni vere ne bezonis puŝi ilin al la lingvaj konsultatoj, sed male, nur zorgi, ke la tempo de la konsultatoj estu dividita juste inter ĉiuj. Mi bezonis nur aspekti estre, ne fari multon.

Poste nia grupo gastis en la oficiala inaŭguro de infana ludejo en la malnova vilaĝo, kaj Janne faris tie bonegan paroladon (mi ne parolas la rusan tiel bone, kaj ĉiuokaze, kion oni kutimas diri en la inaŭguro de infana ludejo?). Se mi ĝuste komprenis, la monon por la ludejo donacis granda internacia petrola kompanio, kiu ankaŭ subtenas kulturajn aktivecojn de, interalie, la nivĥoj. Bona afero en si mem, sed certe efika malhelpo kontraŭ ekesto de ia ajn ekologia movado ĉi tie?

La plej interesa parto de la ludeja festo estis moda parado, kie la nivĥoj (kaj unu evenkino) prezentis modernajn adaptaĵojn de siaj tradiciaj vestoj.

En la inaŭguro de la vilaĝa infanludejo.

Al Oĥa ni revenis per ordinara aŭtobuso. Ni eksciis, ke la malsana studentino feliĉe fartas nun pli bone.

Vespere ni promenis en la centro de Oĥa kaj povis konstati, ke ankaŭ ĉi tie estas konservitaj la statuo de Lenin kaj la stratoj "Lenina", "Karlo-Marksa" kaj "Soveta" (ankaŭ la ĉefa strato de la nova parto de Nekrasovka nomiĝis "Soveta"). Nu, Karlo Markso ja estis talenta socia sciencisto, kiu ne kulpas pri tio, kion oni poste faris lianome... Sed troviĝis eĉ strato nomita laŭ Feliks Dzerĵinskij, la ĉefo de la ruĝa teroro... de tio estus nur malgranda vojo ĝis honorado de Stalino. Kaj se mi ĝuste memoris, Stalino efektive estis en iu opini-sondado elektita kiel la dua plej grava persono en la historio de Rusio?

Ni vespermanĝis urbocentre en restoracio, kie estis pluraj kelneroj sed neniuj aliaj klientoj krom ni. Nia tablo estis soleca insuleto en granda malluma salono; mi sentis kiel la muminoj dum sia unu komuna manĝo en la mistera flosanta teatro de Danĝera somermezo. Feliĉe ne aperis mafianoj, kiel antaŭ du tagoj en "Komil'fo".

Jen danko, kiun unu konsultatino skribis por ni en ""Kəxkəx":

Ñəŋ Pomr vo fiŋgu ţəŋdoχ ñigiḑra! Kəs hivbe!
'Ni loĝantoj de Pomr vo dankas al vi! Estu feliĉaj!'
En la nivĥa, la verbo estas la lasta vorto de la frazo. En la amura dialekto, 'ni' estas ñ
əŋ kaj 'vi (plurale)' estas ţəŋ. Plurala finaĵo estas -gu kaj dativa -doχ (χ similas al ĥ sed estas prononcata pli malantaŭe en la buŝo, ĉe la uvulo).




1 kommentti:

  1. Dankon pro interesa rakonto! Amuze vidi, ke en la nivĥa la sonon h oni skribas uzante la rusan literon ĥ kun kromsigno! Finfine logike, ĉar la rusa alfabeto havas ĥ sed ne h.

    VastaaPoista