2014-08-30

Orienta taglibro (1)



4 aŭgusto 2014, en Juĵno-Saĥalinsk

Post tri tagoj da laciga veturado, nia grupo de kvar instruistoj-lingvistoj kaj dek unu studentoj de Universitato de Helsinko nun fine troviĝas en Juĵno-Saĥalinsk, la ĉefurbo de la granda insulo Saĥaleno, en la Fora Oriento de Rusio. La grupon gvidas Katja, mondfama specialisto pri la nivĥa lingvo, la sola inter ni kiu vizitis la insulon pli frue. Kungvidas Juha, eĉ pli fama profesoro pri orient-aziaj studoj. Helpas krome Janne, profesoro pri la finn-ugraj lingvoj – kaj mi, kvankam mia rolo estas ĉefe lerni de tiuj pli spertaj kolegoj terenan lingvistikon, por pli bone plani la venontjaran terenan ekspedicion al Centra Balkanio. La dek unu studentoj studas diversajn lingvojn kaj ĝeneralan lingvistikon, sed ili estas elektitaj tiel, ke ĉiu el ili sciu almenaŭ unu el la lingvoj rusa, japana, ĉina kaj korea.

Kvankam la veturado ĉi tien estis longa kaj laciga, ĝi estis bagatelo kompare kun tiu de la fama rusa verkisto Anton Ĉeĥov, kiu vizitis la insulon en 1890 kaj skribis pri ĝi la raportan libron “La insulo Saĥaleno”. Li bezonis 82 tagojn por veni tra Siberio ĉi tien! Tiutempe sur la insulo troviĝis, krom la praloĝantoj (nivĥoj, ajnuoj, ujltoj), nur rusaj punkolonioj. La komenco de la eŭropana konkerado de Saĥaleno do similas al tiu de Aŭstralio: la unuaj koloniistoj estis malliberuloj kaj iliaj gardistoj, kiuj ofte malbenis sian sorton egale multe kiel la gardatoj.

Nia veturado ne vere estis tritaga konsidere la horojn uzitajn, sed la horzona diferenco perdigis al ni tempon tiel ke ekfluginte de Helsinko posttagmeze de la 2a de aŭgusto, la grupo alvenis al Tokio nur matene de la 3a. Poste per enlanda flugo la grupo veturis al Sapporo, la ĉefurbo de la norda japana insulo Hokajdo. 

Efektive, mi havis iom alispecan bileton kaj ŝanĝis aviadilon ne en Tokio sed en Osako. En la land-enira kontrolo de Osako mi indikis kiel mian unuan tranoktejon hotelon en Wakkanai, urbo en la tute alia fino de la lando; la flughavenaj kontrolistoj kaj doganistoj ne povis tion tuj kompreni, sed volis ŝanĝi tion, kion mi skribis – parte ankaŭ pro lingvaj problemoj. Atendante en Osako la flugon al Sapporo mi povis konstati, ke la angla plu estas malfacila por la japanoj, kvankam ili ĉiuj lernas ĝin en la lernejo. Eĉ la frazeto “one medium Coke”, kvankam rekte el la menuo de la restoracieto, elvokis nur mirajn rigardojn, kiel ajn mi ĝin prononcu. Poste mi devis fingromontri por savi la teruritan komizinon.

Post kiam ĉiuj grupanoj bonorde atingis la flughavenon de Sapporo, ni veturis al la centra stacidomo de la urbo por aranĝi niajn trajnbiletojn, ankaŭ por la tagoj kiujn ni intencas pasigi en Hokajdo fine de nia vojaĝo, post Saĥaleno. Helpis nin kiel lokano la afabla Hidetoshi Shiraishi, specialisto pri la nivĥa en Universitato Gakuin de Sapporo. Fine ne malpli ol kvar ĉarmaj fervojaj oficistinoj estis zorge preparantaj plurveturajn biletojn por ni. En Japanio, kiu plenas de diversaj elektronikaĵoj, oni ankoraŭ faras permane kaj surpapere surprize multajn aferojn. Oni ankaŭ klopodas dungi ĉiujn homojn por iu utila laboro. Mi neniam komprenis, kiel tiu japana versio de kapitalismo vere funkcias – kiel la japanaj vendejoj plenas de komizoj, dum alilande oni pliigas la profitojn ĉefe minimumigante la dungitaron. 

Ŝvitaj pro la sufoka somer-aero de Japanio, ni fine eksidis en trajno al Wakkanai. Ekstere krepuskis kaj poste mallumiĝis. Neniaj lumoj estis videblaj inter la stacioj: la insulo Hokajdo estas mapli dense loĝata ol la cetera Japanio. Janne, kiu estis la unuan fojon en Japanio, jam ekŝatis la japanan skribosistemon, precipe la kanĵiojn (signojn ĉindevenajn), kaj demandadis pri ili Juha-n kaj la studentojn-japanistojn. Mi baldaŭ lernis estimi kaj la rapidan intelekton de Janne (kiu tuj komencis sisteme lerni la plej oftajn kanĵiojn) kaj la abundegan sciaron de Juha. Mi kontentis esti lernanto kaj disĉiplo, kiu ne respondecas pri tre multaj aferoj dum ĉi tiu ekspedicio. Sed, aliflanke, mi ankaŭ esperas ke mi estos iel utila!


En Wakkanai, la plej norda urbo de Japanio, ni tranoktis en ĉarma familia hotelo japanstila – dormante sur tatamo surplanke, sidante surplanke ankaŭ ĉe la matenmanĝa tablo, kiun oni zorge antaŭaranĝis aparte por la instruistoj, aparte por la studentoj (sed ni tiun dividion ne strikte obeis).


Sama stilo pludaŭris en la ŝipo inter Wakkanai kaj Korsakov, ĉar la ŝipo (Eins Soya) estas japana: seĝoj por la pasaĝeroj troviĝas nur ekstere sur la ferdeko, ene en la ŝipo oni sidas aŭ kuŝas sur malaltaj platformoj, kiujn oni suriras senŝue.


Post kvin kaj duona horoj ni alvenis al Korsakov – sed jam proksimiĝis la vespero de la tria tago de nia vojaĝo, ĉar la saĥalena tempo estas je du horoj pli posta ol tiu de Japanio, kvankam la longitudoj proksimume samas. La kultura diferenco estis eĉ pli granda: la haveno de Korsakov estis malpura, kun malbone prizorgitaj konstruaĵoj, kaj la land-enira kontrolo malrapida kaj malbonhumora. De Korsakov aŭtobuso, antaŭmendita por ni de la regiona muzeo de Saĥaleno, transportis nin al Juĵno-Saĥalinsk (“la sud-saĥalena”, kun 200.000 loĝantoj), la ĉefurbo de administra regiono, al kiu apartenas krom la insulo Saĥaleno mem (950 kilometrojn de sudo ĝis nordo) ankaŭ la Kurila insularo pli oriente en Pacifiko.

Ni ankoraŭ ne multon vidis el Juĵno-Saĥalinsk, krom grandegan statuon de Lenin meze de la urbo. Ĉiuj lacas post la longa vojaĝo, kaj precipe tiuj, kiuj antaŭe ne vizitis Rusujon, estas iom suspektemaj. Unu studento opinias, ke la ruĝaj makuletoj sur lia matraco estas postsignoj de litcimoj, sed hotela laboristino opinias, ke temas nur pri “makuloj”, sendifine, ne pri cimaj makuloj.

Mi mem povis tuj ekzerci min en la rusa (kiun mi nun la unuan fojon en mia vivo uzas ene de Rusio), ĉar la seruro de mia ĉambro paneis kaj estis neniel malŝlosebla. Afabla viro venis kun laboriloj por malmunti la seruron. “Ĉinaj seruroj”, li klarigis. Post kiam la seruro estis for, sed li ankoraŭ ne malmuntis la serurlangon, li montris: “Nun ne fermu la pordon, alie ni restos ĉi tie ene de la ĉambro, jen kiel!” Li fermis la pordon, kaj efektive li pravis – li devis ankoraŭ kvin minutojn ŝvite labori pri la pordo por eligi nin ambaŭ el la ĉambro. Post kelka tempo paneis la manilo de la neceseja pordo (ankaŭ ĝi aspektis “ĉina”), neniu povis eniri, kaj mi denove bezonis helpon de la hotela personaro. Kaj varman akvon ni havos nur du horojn matene kaj du horojn vespere, sur insulo kiu produktas abunde da petrolo kaj tergaso por la monda merkato. Mia unua konatiĝo kun Rusio estas preskaŭ netolereble stereotipa.

Sed morgaŭ komenciĝos nia vera laboro!