Mia dusemajna restado en Oĥrido, Republiko Makedonio, kaj en la ĉirkaŭaj regionoj en Albanio kaj Grekio proksimiĝas al la fino, kaj mi ordigas la kolektitan materialon en mia komputilo. La plej valoraj estas du filmetoj, kie aperas parolantoj de periferiaj slavaj dialektoj malaperantaj. En unu Avino L. (mi nomas ŝin "avino" laŭ la balkania maniero) rakontas pri sia surmonta vilaĝo en Albanio (en la bildo) per lingvaĵo, kiu plenas de interesaj detaloj; efektive, ŝia vilaĝo estas tre konata por ĉiuj esplorantoj de sudslavaj dialektoj depost kiam la franca slavisto André Mazon raportis pri ĝi inter la du mondmilitoj. En la alia filmeto, Avo O. rakontas pri sia surmonta vilaĝo en la Grekia parto de Makedonio kaj pri sia vivhistorio per lingvaĵo kiu, kvankam klare dialekta, montras influon de la makedona normlingvo. Avo O. estas efektive aktivulo de la loka slav-makedona organizaĵo kaj tial havas kontaktojn kun Republiko Makedonio. Avino L., male, ŝajnas ĝuste la ideala reprezentanto de aŭtenta kampara dialekto: maljuna virino, kiu vivis izolitan vivon en sia vilaĝo kaj konas ĉiujn lokajn historiojn, morojn kaj kutimojn.
Sed la ŝajno trompas! Kiam mi alvenas kun miaj tri makedonaj kaj albanaj kolegoj, Avino L. tuj komprenas, pri kio ni interesiĝas. Kiam mi petas permeson filmi, ŝi senprobleme konsentas kaj rekomencas sian rakonton denove, por ke ĉio estu komplete filmita. Ŝi emfazas la specialan karakteron de la loka lingvo, kiun ŝi nomas kajnas ("ĉe-ni"), kaj montras poste surmurajn fotojn pri tradiciaj vilaĝaj festoj. Post tio ŝi elprenas el tirkesto plurajn kajerojn, en kiuj ŝi skribis popolajn fabelojn (ĉiun unue en kajnas, poste en albana traduko) kaj popolajn kantojn. Kaj fine ni ĉiuj ricevas glaseton de la forta balkania fruktobrando rakija. Ni komencas kompreni, ke Avino L. faris ĉion ĉi jam plurfoje kaj estas tre konscia pri sia rolo kiel unu el la lastaj posedantoj de kajnas. "Ĉambra teatro", poste komentis mia makedona kolego. Avino L. ricevas malgrandan pagon, taktoplene donitan de mia kolego. En ordo: ŝi vere distris nin bone, ŝia dialekto estas supozeble sufiĉe aŭtenta, kaj la pensioj en Albanio estas certe malaltegaj.
Avino L. emfazas, ke kajnas estas nek makedona, nek bulgara. Mi kredas, ke ŝi tute sincere difinas sian lingvan identecon tiel. Tamen, tia difino ankaŭ ebligas al ŝi akcepti kaj makedonajn kaj bulgarajn esploristojn senprobleme. Antaŭ malpli ol monato ŝin vizitis bulgara televida skipo. Efektive, en la anglalingva Vikipedio indas rimarki la bizaran fakton, ke la artikoloj Macedonians of Albania kaj Bulgarians in Albania temas pri ekzakte samaj homgrupoj! Anstataŭ elekti inter la du nacioj, Avino L. scias distri ambaŭ.
Kiel slavisto mi mem devas akcepti, ke ne plu eblas ripeti la heroaĵojn de miaj grandaj antaŭuloj kaj raporti pri "aŭtentaj", "arĥaikaj" aŭ "izolitaj" kamparaj dialektoj. Avino L. verŝajne sufiĉe zorge konservis sian dialekton, pri kiuj tiel multaj eksterlandaj universitatanoj neklarigeble interesiĝas, sed iel ĝi ne plu vivas, kaj ŝi ne havas multajn samvilaĝanojn, kun kiuj uzi ĝin.
Avo O., male, parolas vere funkciantan lingvan varion, kiun li uzas ankaŭ aliloke, kaj lia ŝanceliĝo inter la lokaj kaj normlingvaj formoj estas ĝuste la nuntempa mezuro de aŭtenteco. Kaj li estas ankaŭ kuraĝa: dum la pli granda parto de lia vivo la makedona lingvo de Norda Grekio estis forte subpremata de la greka ŝtato, kaj ankaŭ nune la reprezentantoj de la faŝisma partio "Ora Tagiĝo" ne hezitas fizike ataki reprezentantojn de malplimultoj. Tamen li permesas al mi filmi, kvankam pli frue en Norda Grekio la slavlingvanoj ne permesis al vizitantaj esploristoj registri ion ajn (kaj se tamen jes, la polico povis konfiski la registraĵojn de la esploristoj ĉe la landlimo). Tial vi ne ekscias la veran nomon de la vilaĝo de Avo O. alte sur monto, kvankam verŝajne li ĉiuokaze estas konata kaj malamata de la lokaj grekaj naciistoj pro siaj pormakedonaj aktivecoj.
Entute, la moderna dialektologo ne plu povas nur frandi arĥaikajn kaj specialajn formojn kaj vortojn, sed devas ankaŭ alfronti la socian realon.
Ei kommentteja:
Lähetä kommentti