Enciklopedio de Esperanto (1933) informas, ke unu el la ĉefaj aktivuloj de la finna Esperanto-movado tuj post la Unua Mondmilito estis G. Ĉernohvostov. Pli ofte li tamen skribis sian nomon Georg Tschernochvostoff, kaj tiel li aperas ekzemple en la membrolisto de la Lingva Komitato en la 1930-aj jaroj. Laŭ la Jarlibro de la Lingva Komitato kaj de ĝia Akademio de la jaro 1938, lia denaska lingvo estis "rusa – blankrusa - ukraina" (supozeble la rusa), li naskiĝis en 1888, esperantistiĝis en 1908 kaj estis elektita en la Lingvan Komitaton en 1926. Li donas sian helsinkan strat-adreson en la sveda – la rusaj enmigrintoj en la tiutempa Finnlando ofte estis trilingvaj ruse-svede-finne.
La historiistoj de la fotografia arto en Finnlando rekonas en la nomo de Tschernochvostoff faman amatoran fotografiston, kaj pro tio li havas artikolon en la finna Vikipedio. (Efektive, ankaŭ la plej fama finna esperantisto Vilho Setälä same famiĝis kiel pioniro de fotografio.) Sed la nomo de Tschernochvostoff tuj sonas konata ankaŭ por slavisto: li ja estis la helsinka negocisto kiu, ekstudinte slavistikon apud sia profesio, kreis la tiel nomatan finnan teorian pri la deveno de la glagolico.
Por neslavisto necesas klarigo. La unuan skriblingvon de la slavoj, Slavonon, kreis Sankta Cirilo kune kun sia frato Metodio en la 9-a jarcento de nia erao. Ili tradukis en Slavonon bibliajn librojn kaj aliajn tekstojn bezonatajn en diservo. Kvankam la cirila alfabeto, nuntempe uzata en la rusa kaj pluraj aliaj slavaj lingvoj, estas nomita laŭ Cirilo, li tamen ne kreis ĝin: la plej malnovaj slavonaj tekstoj estas skribitaj per alia alfabeto, nomata glagolico, kaj ĝi estis propra kreaĵo de Cirilo. La bildo ĉi-supra montras la originan glagolicon.
La deveno de la glagolico estis problemo por la slavistoj, kiuj ne trovis kontentigan klarigon por la formo de ĝiaj literoj. La deveno de iuj unuopaj literoj estis evidenta, ekzemple la litero por c (la lasta en la tria linio ĉi-supre), kaj eĉ pli klare la litero por ŝ (la dua en la kvara linio) tre similas al la respondaj hebreaj literoj cadi kaj ŝin. Sed por la pli multaj literoj ne eblas trovi tiajn modelojn. El kiu nubo ili falis?
Georg Tschernochvostoff pritraktis tiun ĉi enigmon en sia magistra disertaĵo de la jaro 1947. Ĉar la glagolico ne evoluis iom post iom, sed estis konscie kreita de unusola homo Cirilo, Tschernochvostoff komprenis, ke oni devas konsideri ĝuste liajn historian situacion kaj eblajn motivojn. Ĉu la kono de la lingvokrea laboro de Zamenhof helpis al Tschernochvostoff trovi tiun aliron al la problemo?
Tschernochvostoff supozis, ke ĉar Cirilo volis krei por la slavoj novan skriblingvon, kiun oni povos uzi en la plej sanktaj kristanaj tekstoj kaj diservaj libroj, li enmetis en sian novan alfabeton kiel eble plej multe da kristanaj simboloj por altigi ĝian prestiĝon. En la formoj de la literoj ripetiĝas cirklo (simbolo de eterneco) kaj triangulo (simbolo de la Sankta Triunuo). La plej unua litero havas la formon de la plej grava kristana simbolo, kruco. Ĝia sonvaloro estas a kaj ĝia nomo estas azŭ 'mi' (supozeble aludo al la kelkaj lokoj en la Malnova Testamento, kie la kristana dio anoncas sin per tiu vorto). La dua litero havas la sonvaloron b kaj la nomon bogŭ 'dio'; ĝi havas supre tri strekojn, kiuj povas aludi al la Sankta Triunuo, la ekzistomaniero de la kristina dio.
La plej konvinka estas la klarigo de Tschernochvostoff por tio, kial la dua litero de la dua linio, kun la sonvaloro i, kaj la dua litero de la tria linio, kun la sonvaloro s, estas spegulbildoj reciproke rilate la horizontan akson, kaj krome plej klare montras la simbolojn de la Triunuo kaj eterneco. La nomon de Jesuo, Slavone isusŭ, oni preskaŭ neniam plene skribas, ĉar ĝi estis tro sankta; anstataŭe aperas la mallongigo is, kiu do ricevas belan formon pro la fasono de i kaj s. Krome, la samaj du literoj aperas en la komenco de la Evangelio laŭ Johano: iskoni bě slovo 'en la komenco estis la Vorto' – kaj ni scias, ke Cirilo kaj Metodio komencis sian tradukon de la sanktaj tekstoj ĝuste per tiu teksto.
Tschernochvostoff neniam publikigis siajn rezultojn en iu scienca revuo; evidente li, jam farinte karieron kiel negocisto, konsideris sin nur hobia studento. Liajn ideojn diskonatigis inter la slavistoj lia instruisto, profesoro Valentin Kiparsky (1904–1983), kiu do estis pli juna ol sia studento. Kiparsky ĉiam memoris mencii, ke la ideoj ne estas liaj propraj. Oni komencis paroli pri la "finna teorio" de la deveno de la glagolico. Ĉar Tschernochvostoff mortis en 1956, inter la slavistoj ĝis la nuna tago cirkulas mito pri la "antaŭtempe mortinta" juna finna slavisto, kiu ne havis okazon daŭrigi siajn esplorojn. Oni ne scias, ke li mortis kiel 68-jara pensiulo.
Kiam mi ricevis la iaman katedron de Kiparsky en 1986, oni konis la ideon de Tschernochvostoff surbaze de la artikoloj de Kiparsky, sed la magistra disertaĵo de Tschernochvostoff mem ne plu troviĝis en la universitata biblioteko. Feliĉe lia vidvino trovis ĝian kopion inter la postlasaĵo de sia edzo kaj donacis ĝin al la universitato. Pri la esperantisteco de Tschernochvostoff mi tiam ankoraŭ ne sciis. Kiam mi antaŭ kelkaj jaroj iris rerigardi lian disertaĵon en la biblioteko, mi devis unue lasi mian bibliotekan karton ĉe la deĵoranta bibliotekisto – la universitato do nun zorge gardas la magistran disertaĵon, kiu influis slavajn studojn pli multe ol multaj doktoraj disertaĵoj.
POSTSKRIBOJ
Skribis Osmo Buller: ”Li aktive kontribuis al Esperanta Finnlando. Ekz. en 1920 li protestis pro la reelekto de René de Saussure kiel akademiano, kvankam li propagandis konkuranton de Esperanto. En la sekva numero aperis sciigo, ke de Sausuure estis elstrekita kiel akademiano, sed la sciigo venis, kiam la numero jam estis presata.”
Skribis Kalle Kniivilä: ”Li evidente membris en la klubo Espero en Petrogrado, ĉar li estas menciata kiel ano de la nova estraro de la restarigita klubo en 1913 en ĉi tiu raporto. "3 марта 1913 года Эсперо возобновило свою деятельность общим собранием в библиотеке Педагогического Музея в Соляном Городке. Был избран комитет из 6 лиц: Кремлёв, Рогачов-Антонов, Васильев-Эльве, Стоян, Чернохвостов и Лоренцсон."
 |
| Georg Tschernochvostoff sur sia velboato en Helsinko, 1930-aj jaroj (La Urba Muzeo de Helsinko, licenco CC BY 4.0) |
 |
| Georg kaj lia edzino Nina Tschernochvostoff velas, 1930-aj jaroj; fotis Constantin Grünberg (La Urba Muzeo de Helsinko, licenco CC BY 4.0) |
Ei kommentteja:
Lähetä kommentti