Orienta taglibro (5)

9 aŭgusto 2014, en Nogliki

La komforta komputila salono de la urba biblioteko de Nogliki fariĝis nia bazo, kie ni hodiaŭ laŭvice intervjuis plurajn parolantinojn de la nivĥa lingvo. La plej impresa el ili estis unu malnova amikino de Katja, 84-jara maljunulino, kiu flue parolas la ĉi-tiean orient-saĥalenan dialekton de la nivĥa. Hieraŭ ĉe la ujltinoj de Val ni jam ekkomprenis, ke siatempe la malgrandajn lingvojn de Saĥaleno mortigis precipe la pensionlernejoj, kien la infanoj estis senditaj: ĉar ili tie ankaŭ dum la libera tempo komunikiĝis nur en la rusa, ekde mateno ĝis vespero, ilia scio de la denaska lingvo rapide malfortiĝis. Tiu ĉi maljunulino rakontis, ke ŝi ofte forkuris el la lernejo kaj senpermese reiris hejmen, kaj tial ŝia nivĥa restis forta. La maljunulino (ŝi ne estas la virino montrata en la foto) estis tamen jam malforta kaj ne povis longe sidi kun ni. Kun la pli junaj ni povis labori po pli longe, sed ili jam ne sciis la lingvon tiom bone.

Parolantino de la nivĥa, intervjuata de nia multnacia teamo

En la biblioteko troviĝas multaj infanlibroj en la orientsaĥalena dialekto de la nivĥa. Ili estas verkitaj aŭ redaktitaj de la plej fama verkisto de la nivĥoj, Vladimir Sangi. Ili apartenas al libroserio nomata "Mi legas kun la avino": ĉar la meza generacio ne plu parolas la nivĥan, la infanoj povas lerni la lingvon nur de siaj geavoj – kaj ĉefe avinoj, ĉar kiel mi pli frue skribis, la viroj plej ofte ne atingas grandan aĝon. (Pli poste ni hazarde renkontis surstrate plenkreskan nepon de unu el niaj lingvaj informantinoj. Li ne nur ne parolis la nivĥan, li ankaŭ estis plene ebria meze de la tago. Malĝojige.)

La infanlibro Qand hara ǝsk hara (Foko kaj pleŭronekto) de Vladimir Sangi en la orient-saĥalena dialekto de la nivĥa. Qand estas efektive nur certa (sub)specio de la foko, largao, aŭ science Phoca (vitulina) largha. En la nivĥa mankas ĝenerala nomo por 'foko' (sed la vorto ŋa 'besto' ofte, kvankam tute ne ĉiam, signifas diversajn fokedojn). Mankas ankaŭ vorto responda al 'kaj'; kunordigan funkcion havas la vorto aŭ finaĵo hara, aldonata post ĉiu vorto kunordigata.

En la biblioteko mi ankaŭ foliumis la lokan gazetaron. Ekzistas ekzemple gazeto Sovetia Saĥaleno, kiu raportas pri la aktualaĵoj de Saĥaleno kaj Kuriloj – 23 jarojn post la disfalo de Sovetio.

Sovetia Saĥaleno – en aŭgusto de la 2014a jaro

Kvankam ni renkontis plurajn bonajn informantinojn, oni rakontis al ni, ke pluraj aliaj estas neatingeblaj, ĉar en ĉi tiu tempo de la jaro "ĉiuj" aŭ fiŝkaptas ĉe la maro aŭ kolektas berojn en la arbaro. Efektive, en Saĥaleno oni kutime diras ne "ĉe la maro" sed "ĉe la golfo", ĉar la bordolinio de la insulo formas multajn ŝirmatajn golfojn. Posttagmeze ankaŭ ni ekskursis "al la golfo" por vidi la naturon ekster la urbo.

Pingloarboj kreskantaj en marĉa tereno igis la naturon aspekti iom kiel en Finnlando, sed anstataŭ piceoj kaj pinoj troviĝis multegaj larikoj. Ĉe la marbordo, la pingloarboj estis torditaj de la vento demara. Inter arbustoj kreskis konataj beroj, sed ankaŭ iridoj.

Ĉe Pacifiko

La kaptado de salmoj ŝajnas facila afero, boatoj ne necesas. La retoj estas mallongaj, komenciĝas ekde la bordo; sufiĉas nur vadi en la akvon kaj permane forporti la fiŝegojn. Ne estas mirinde, ke tutaj familioj ŝatas pasigi sian tagon ĉe la golfo.

Familioj venas "al la golfo"

'
La havena regiono de Nogliki nomiĝas Kajgan. Tio devenas de la japana vorto por 'bordo', kaj efektive apud la haveno estas ankoraŭ videblaj grandaj japanaj petrolcisternoj, kiuj de jardekoj rustas tie. Iuj el ili eĉ kuŝas sur sia flanko – mi ne komprenas, ĉu ilin faligis vento aŭ kio. Ĉi tiu parto de Saĥaleno ne apartenis oficiale al la japana gubernio de Karafuto, escepte dum mallonga periodo de japana okupado ekde 1920 ĝis 1925, sed Japanio havis ĉi tie koncesion pri nafto kaj karbo ĝis la dua mondmilito. Mi supozas, ke tio ankaŭ klarigas la ekziston de la japanŝpura fervojo ĝis Nogliki.

Japanaj petrolcisternoj rustas en Kajgan

Ni vespermanĝis en la restoracio Olimpik, kiun ni estas pretaj deklari la plej bona en Nogliki: la kelneroj servas afable, la manĝaĵo estas bongusta, kaj la sendrata reto funkcias glate. Efektive, en Rusio ĵus ekvalidis nova leĝo, kiu malpermesas anoniman konekton al reto en publikaj lokoj, tial ankaŭ Olimpik devus rigardi niajn pasportojn por doni pasvortojn (rimo neintencita sed perfekta). Tamen, kiel ofte en Rusio, unue ekestas leĝoj kaj nur multe pli poste la reguloj por apliki ilin. Kompreneble ankaŭ tiu leĝo signalas, ke la libereco de komunikado estas plu malvastigata en ĉi tiu grandega regno.

Orienta taglibro (4)

8 aŭgusto 2014, en Nogliki

Mi estas en iom neoficiala hotelo en Nogliki, Centra Saĥaleno (propre estas ne hotelo sed domo kun novaj apartamentoj, kiujn oni ne sukcesis vendi) kaj rigardas la pejzaĝon ĉi-suban. Iu loĝanto de longa ligna plurfamilia domo nefarbita, kiaj abundas en la urbeto, ŝtopis la fendojn de sia propra loĝejo per blua baŝo. En la alta herbejo kuŝas aŭtovrakoj; ankaŭ tiaj troviĝas plurnombre ĉiuflanke de nia hotelo. Sed kiel vi vidas fone, en la urbo estis konstruitaj ankaŭ kelkaj novaj domoj gajkoloraj.

Hieraŭ ni estis ankoraŭ en Juĵno-Saĥalinsk kaj partoprenis sciencan konferenceton en la regiona muzeo. Referis la instruistoj el nia grupo kaj ankaŭ reprezentantoj de la regiona muzeo kaj tiuj de la japana muzeo de Nordaj Popoloj en Abashiri, kaj krome du lingvistoj alvenintaj el iu japana universitato – ŝi rusdevena, li usondevena. Ĉi du poste aliĝis al nia grupo vojaĝonta pli norden, sekve ni estas jam dek sep.

Tra sekureckontrolo de la stacidomo ni vespere iris al la nokta trajno. Laŭ la rusa kutimo, ĉiu vagono havis propran vagonoficiston, kiu zorge rigardis la identigilojn de la pasaĝeroj antaŭ ol enlasi ilin en la trajnon. Malgraŭ la zorga kontrola sistemo, la rusa fervojkompanio tamen ne sukcesas dividi la pasaĝerojn de la litvagonoj laŭsekse, sed en sama kupeo povas esti kaj viroj kaj virinoj.

Eĉ per nura okulo estis tuj videble, ke la ŝpuro de la fervojo estis ne tiu rusa (kiu egalas al la finna sed estas iom pli larĝa ol la normala eŭropa) sed mallarĝa, japana: efektive ni veturis laŭ la iama ĉefa fervoja linio de Karafuto, kaj la fervojo finiĝis en Nogliki, ĉar pli norden la japanoj siatempe ĝin ne konstruis.

La litvagonoj de la pli kosta klaso (la "mola klaso" en la rusa) estis tre komfortaj, kaj vespere oni povis mendi teon kaj manĝaĵon en la kupeon. Baldaŭ vesperiĝis: la longaj noktoj memorigas al ni finnoj, ke malgraŭ la sufiĉe nordeca kaj konat-aspekta naturo ni troviĝas ĉi tie multe pli sude ol en Finnlando. Pro la mallumo oni ne povis observi la naturon ekstere, sed en niaj kupeoj okazis interesaj konversacioj pri Rusio, Azio kaj lingvoj... Juha estis la veterano de veturado, ĉar li vojaĝis 14 fojojn laŭ la fama siberia fervojo kaj kalkulis, ke li pasigis proksimume duonan jaron de sia vivo en rusaj trajnoj.

En la komforta nokta trajno: teglasoj kaj la fama ĉapelo de Juha.

Kiam mi matene elrigardis el trajna fenestro,  mi vidis marĉan kaj arbaran pejzaĝon, kiu tre similis al iuj lokoj en centra-orienta Finnlando – tamen kun la okulfrapa diferenco, ke anstataŭ piceoj videblis ĉefe larikoj. La arbaroj ŝajnis esti en plene natura stato, neutiligataj; en ĉiu marĉo videblis multaj larikoj, mortintaj stare.

La matena alveno al Nogliki estis aŭstera. En la trajno oni ne proponis matenmanĝon, ankaŭ ne en la stacidomo de Nogliki. Antaŭmenditaj taksioj transportis nin al la hotelo – kiu do montriĝis esti ne vera hotelo – kaj baldaŭ ni jam devis ekveturi per aŭtobuso al la vilaĝo Val, kiun eblis viziti nur ĉi tiun tagon. El la loka vendejo ni sukcesis tamen kunpreni bonegajn pasteĉojn kaj aliajn manĝetojn; sed ni devis elturniĝi sen kafo.

Senkafa mateno ĉe la stacidomo de Nogliki. Sed ni estas bravaj!

La unuaj impresoj pri Nogliki (kun dek mil loĝantoj laŭ Vikipedio) estis mornaj, kun multaj domoj en malbona stato kaj kun aŭtovrakoj kaj alia rubo kuŝantaj dise. La nomo de la urbeto sonas bele ruse, sed ĝi devenas de la nivĥa noʁla i 'odoraĉa rivero'; la nomo tamen aludas ne al moderna rubo, sed verŝajne al la nafto, kiu ĉi tie povas nature malpurigi riverojn.

La 70-kilometra vojo al Val estis plejparte en malbona stato, kun profundaj kavoj. La vilaĝa kulturdomo en Val estis tamen moderna, pura konstruaĵo, kie estis agrable labori. (Por sciantoj de la rusa lingvo povas esti interese, ke 'en Val' oni diras ne v Vále, sed na Valú.)

Bonvenigas nin "Municipa buĝeta kultura institucio de kluba tipo, la vilaĝa kulturdomo de la vilaĝo Val".

Val interesis nin ĉefe pro tio, ke en la vilaĝo loĝas, krom rusoj kaj nivĥoj, ankaŭ ujltoj. La ujlta lingvo (alinome la oroka) apartenas al la tunguza familio (kiun oni en Rusio nomas tunguza-manĉura familio). Malsame ol la nivĥoj, kiuj tradicie fiŝkaptis kaj ĉasis grandajn marmamulojn, la ujltoj estis kaj parte ankoraŭ estas bredistoj de boacoj. En Saĥaleno la boacoj estas tiom pli grandaj ol en Finnlando kaj Skandinavio, ke eblas rajdi sur ili.

En Val ni laboris en kvin grupoj samtempe. Janne kaj Juha demandas pri toponimoj (nomoj de lokoj, riveroj ktp.)

La ujltoj kunvenintaj en la kulturdomo estis ĉiuj ujltinoj, tre afablaj kaj kunlaboremaj. Ni estis jam antaŭavertitaj, ke laboro kun lingvaj malplimultoj en Rusio estas kutime laboro kun maljunulinoj. En Rusio la viroj mortas mezume klare pli frue ol la virinoj, ĉefe pro malsanoj kaj akcidentoj alkohol-rilataj, kaj inter iuj grupoj de indiĝenoj la diferenco verŝajne estas eĉ pli granda ol inter la rusoj. Janne diris jam en Finnlando, ke kiel ĉirkaŭ-sesdek-jaruloj, Juha kaj mi estos respektindaj maljunuloj en ĉi-tieaj vilaĝoj.

La rivero Val.

Post la lingvistika laboro ni vizitis ankoraŭ la malnovan parton de la vilaĝo ("baldaŭ detruotan", oni diris al ni) ĉe la rivero Val. Estis bela loko, sed kuloj atakis ankaŭ en la suno, male ol en Finnlando.

Nia aŭtobuso sur strato de Malnova Val.

Post reveturo al Nogliki ni ricevis vespermanĝon en iom stranga loko, noktoklubo kun la nomo Zavod ('uzino, fabriko'), ornamita per diversaj simboloj de la sovetia tempo. Evidente la posedanto de la noktoklubo posedas ankaŭ la kvazaŭhotelon, kie ni restadas. Finfine eblis ricevi kafon! La hotela kranakvo, matene haltigita, estis nun ricevebla, tiel ke eblis forduŝi la malpuron de du tagoj, kaj lavi kelkajn vestaĵojn kun la (iom optimisma) espero, ke ili iam iel sekiĝos.

Morgaŭ ni havos rendevuon en la urba biblioteko kun niaj unuaj veraj parolantoj de la nivĥa!

Orienta taglibro (3)

6 aŭgusto 2014, en Juĵno-Saĥalinsk

Hodiaŭ estis denove interesa tago – sed aperis ankaŭ kelkaj melankoliaj momentoj, kiam ni alfrontis erojn de la perdita pasinteco...

Ĉar proksimume duono de nia grupo estas japanistoj aŭ almenaŭ studas la japanan, estis nature, ke ni petis vidi la restaĵojn de la iama urba ŝintoa sanktejo de Toyohara. Oni kondukis nin al ties loko, sed troviĝis nur la fundamento. La sanktejo estis detruita baldaŭ post la Sovetia rekonkero de la urbo. Tamen, ia melankolio paco ankoraŭ ŝvebis super la arbara deklivo ĉirkaŭ la sanktejo. Eble iu dirus, ke ia kamio ankoraŭ ĉeestis? Ĉeestis almenaŭ aro da nigraj kornikoj, kies grakoj estas multe pli raŭkaj kaj sombraj ol tiuj de iliaj eŭropaj kuzoj, grizaj kornikoj. Dum nia vizito ili ade grakis, kvazaŭ drama ĥoro akuzanta la historion. La travivaĵo preskaŭ postulis verki hajkon, sed bedaŭrinde tia ankoraŭ ne aperis por ĉi tiu taglibro.

 

La sankteja arbaro montriĝis bona loko por la du studentinoj, kiuj intencas ĉi-ekspecidie kolekti materialon ne nur lingvan, sed ankaŭ botanikan. Ili kunhavas herbopremilojn kaj intencas ĝojigi la natursciencan muzeon de nia universitato per novaj specimenoj.

Poste, en la regiona muzeo, ni renkontis la unuajn reprezentantojn de la saĥalenaj malplimultoj, unu nivĥinon kaj unu nanajinon, kiujn la muzeaj oficistoj konis pro iliaj artaj aktivecoj. Ili estis simpatiaj kaj parolemaj, sed ne bone scipovis la lingvojn de siaj popoloj, kion ili sincere bedaŭris. Estis por mi interese renkonti la nanajinon, ĉar unu el miaj plej ŝatataj filmaj herooj, Dersu Uzala en la filmo de Akira Kurosawa, estis nanajo. Efektive, mi rerigardis la filmon hejme ĝuste antaŭ la ekveturo.

Jen ĉi-sube Katja kun studentoj intervjuas la nivĥinon pri vortoj signifantaj parencojn. (La nivĥa lingvo ekzemple ne havas vortojn por 'frato' aŭ 'fratino', sed anstataŭe la tri vortojn 'pli aĝa frato', 'pli aĝa fratino' kaj 'frateto/fratineto'.) En ĉi tiu blogo mi tamen observos la principon, ke se mi montras la foton de iu persono, mi ne priskribas ties respondojn al niaj demandoj. Al ĉiu lingva informanto ni promesos, ke iliaj respondoj ne estos publikigitaj kun iliaj personaj datenoj.

Kun Janne kaj kelkaj studentoj mi intervjuis du aliajn, enurbe loĝantajn nivĥinojn, el kiuj la pli aĝa estis ĉirkaŭ 40-jara kaj la pli juna ĉirkaŭ 20-jara (kompreneble ni demandis pri la precizaj aĝoj, sed denove mi havas la devon iom anonimigi ilin). La pli aĝa laboras en petrola kompanio, kiel tiom multaj ĉi tie. Ŝi ankoraŭ parolis la nivĥan kiel infaneto, sed en la lernejo ĉesis pro la mokoj de aliaj infanoj. Ŝi tamen ne kulpigas la socion sed male opinias, ke la malplimultoj estas multmaniere subtenataj de la loka adminstracio.

La 20-jara junulino estas studentino de iu universitato en la eŭropa parto de lando, nun vizitanta sian hejmurbon. Ŝi reprezentas jam la duan generacion neparolantan la nivĥan. Tamen ŝi diris, ke ŝia avino scipovas la lingvon kaj eĉ verkas artikolojn por la nivĥa gazeto Nivx dif ("nivĥa vorto"). Ŝi ankoraŭ konas kelkajn nivĥajn kredaĵojn pri la naturo, kaj rigardas sin nek kiel ruson nek kiel kristanon. Mi supozas, ke ŝi similas ekzemple al iu moderna indianino en Usono – ankaŭ laŭaspekte: se oni farus "Pocahontas" ĉi tie, ŝi estus bonega kiel la ĉefrolulino. Nu, ni ja ne estas tre malproksime de la Beringa markolo, kiu glaciepoke estis terponto peranta la unuajn praloĝantojn al Ameriko!

Estas evidente, ke la nivĥa lingvo ne trovis manieron transvivi en la urba medio. Tiel ja okazis al amaso da malgrandaj lingvoj. Sed la nivĥinoj diris, ke pli norde de la insulo troviĝas parolantoj  – precipe en la vilaĝo Nekrasovka, kie Nivx dif aperas kaj kiu estos la plej norda etapo de nia vojaĝo. Mi komencas jam atendi la morgaŭan ekveturon per nokta trajno norden, kvankam nia unua celo estos la pli suda urbo Nogliki, kie la fervojo finiĝas.

Vespere iuj el nia grupo, tamen ne mi, partoprenis aŭtobusan ekskurson por rigardi ĉe la maro grandegan gasfabrikon, kiu produktas kvin procentojn de la likvigita tergaso en la mondo. Pro la mallumo kaj nebulo ili tamen ne multon vidis, sed ĉefe fotis unu la aliajn kaj neklarajn grandajn lumojn briletantajn de la maro. La tago do finiĝis kun iom svaga tuŝo de la saĥalena realo.

Orienta taglibro (2)

5 aŭgusto 2014, en Juĵno-Saĥalinsk

Nia unua tago en la ĉefurbo de Saĥaleno komenciĝis en la regiona muzeo. Tio estis la ĝusta loko por komenci lernadon pri la insulo, kvankam ni jam multon sciis danke al la lekcioj de Juha kaj Katja en Helsinko. Krome, la muzeo estas nia oficiala invitinto kaj gastiganto, kiu multe helpis al ni ekhavi kontaktojn kun diversaj reprezentantoj de lokaj malplimultoj.

La ĉefa konstruaĵo de la muzeo estas klare alistila ol la iom griza sovetia arĥitekturo de la urbo. Ĝi estis origine administra konstruaĵo farita de la japanoj, al kies regno la suda duono de la insulo (ĝis la 50a latitudo) apartenis ekde 1905 ĝis 1945 kiel la gubernio de Karafuto. Juĵno-Saĥalinsk tiam nomiĝis Toyohara. La Karafuta gubernio havis pli da loĝantoj ol nune havas la tuta Saĥaleno.

La konstanta ekspozicio de la muzeo havis du vizaĝojn, spegulantajn la koloniisman manieron skribi historion. La unuaj sekcioj prezentas la kulturon de la praloĝantoj – la nivĥoj, la ajnuoj, la ujltoj. En la ĉi-suba bildo estas akvoimuna nivĥa vesto, farita el fiŝhaŭtoj.

Tiuj indiĝenoj verŝajne ne loĝis en Saĥaleno de tre longa tempo – la ajnuoj venis de sude, de Hokajdo, kien ilin siavice puŝis la ekspansio de la japanoj, kaj la nivĥoj kaj ujltoj devenis de la kontinento. Sed ĉiuokaze, la insulo estis loĝata antaŭ la alveno de la eŭropanoj. Tamen, laŭ la logiko de la muzea ekspozicio, Saĥaleno devis poste esti "trovita", "esplorata" kaj ankaŭ okupita. Aparte honorata estas la rusa esploristo Gennadij Nevelskoj, kiu en 1849 pruvis, ke Saĥaleno estas insulo, ne duoninsulo, kiel la eŭropanoj ĝis tiam kredis. Tamen, la japanoj sciis tion almenaŭ depost 1808, kiam Mamiya Rinzō travelis la markolon inter Saĥaleno kaj la kontinento. Kaj kompreneble tion sciis la praloĝantoj de la insulo. Kiel rakontas Ĉeĥov, jam en 1787 iuj nivĥoj provis rakonti pri la markolo al la franca ekspediciisto Jean François de La Pérouse, sed malsukcesis pro lingvaj problemoj.

La rusa okupado de la insulo estas prezentata en la muzeo, kompreneble, kiel natura kaj senproblema procezo. Entute la rusa ekspansio en Azion estas komparebla kun la disvastiĝo de Usono en teritoriojn de la amerikaj praloĝantoj, kaj en Rusio la praloĝantoj kaj iliaj kulturoj ne estis tiom energie neniigitaj kiel en Usono. Se oni ŝatas tre longajn perspektivojn, ambaŭ procezojn oni povas rigardi kiel la lastajn etapojn en la granda ekspansio de terkulturistoj en regionojn okupatajn de ĉasistoj-kolektistoj – kaj tio komenciĝis jam antaŭ dekmilo da jaroj.

Ankaŭ la periodo de komunismo estas prezentata en la muzeo kiel senproblema. Sed tion oni povas diveni en urbo, kie grandega statuo de Lenin ankoraŭ staras meze de la urbo kaj la stratoj estas nomitaj laŭ Lenin, Karl Marks kaj komunismo. Oni ne povus eĉ diveni laŭ la ekspozicio, ke Stalin estis egale granda murdisto kiel Hitler. Ankaŭ la repreno de suda Saĥaleno fare de Sovetio prezentiĝas kiel ĝia "liberigo", kvankam en Karafuto loĝis ĉefe japanoj, koreoj kaj ajnuoj; preskaŭ ĉiuj japanoj kaj ajnuoj devis poste rifuĝi en Japanio. (Estas vere, ke ĝis 1905 la tuta insulo apartenis Rusio, sed ili uzis ĝin ĉefe nur kiel punkolonion.) Ĉar Japanio ja invadis multajn regionojn en Azio, estas facile prezenti ankaŭ la epokon de Karafuto kiel ion fremdan.

Mi supozas, ke la rilato de la rusoj al la komunisma periodo estas multe pli problema ol en aliaj landoj eks-socialismaj. En tiuj ĉi, oni ĉiam povas diri, ke la rusoj altrudis la komunismon al ili, kaj tiel oni povas forklarigi ĉion kiel ion eksteran. En Rusio tia eblo ne ekzistas, tial oni devas klopodi integri la periodon en la ĝeneralan pozitivan bildon de la propra historio. Ĉie en la mondo, la muzeoj prezentas la propralandan historion kiel ion naturan kaj senalternativan. La ĉi-tiean ekspozicion finas prezentado de la petrol-tergasa industrio kiel la nova fonto de riĉeco por Saĥaleno. Oni ne demandas sin, kiel ĝi efikos sur la unikan naturon, kiun aliaj sekcioj de la ekspozicio fiere montras.

Eble la plej interesaj ekspoziciaĵoj troviĝas tamen en la ĝardeno ĉirkaŭ la muzeo: japana sanktejeto, nun malplena sed iam dediĉita al la imperiestra kulto, kaj vintra kaj somera loĝejoj de nivĥoj.

 

  

Survoje reen al la hotelo ni volis enrigardi la stacidomon de la urbo, sed tio ne eblis: eĉ la atendejon oni ne povas eniri sen kontrolo de la biletoj kaj kunportataj sakoj. La imperio havas siajn problemojn, kvankam la timata terorismo verŝajne ne fontas de ĉi tie sed de la fora Kaŭkazio.

Morgaŭ nin atendas la unuaj intervjuoj kun la reprezentantoj de la praloĝantoj, kvankam ĉi tie en Juĵno-Saĥalinsk iliaj lingvoj verŝajne ne tre bone konserviĝis.